Büyüme kıkırdakları çocuk iskeletinde kemiklerin boyuna uzamasını sağlayan bölgelerdir. Uzun kemiklerin alt ve üst ucuna yakın bölgede yer alırlar. Çocukluk ve genç ergenlik çağında da uzun kemiklerin her iki uç bölgeleri kıkırdak yapıda oldukları için mekanik olarak daha zayıf yapıdadırlar. Olası travmadan daha kolay etkilenirler. Bu bölgelerin aktiviteleri ve kemikleşme düzeyleri büyüme ile ilişkili olarak yaşla değişir. Ergenlik döneminde, büyüme kıkırdakları kemiğe özel olacak şekilde, değişik zamanlarda aktivitesini tamamlar ve kemik büyümesi tamamlanır, kıkırdak yapı tamamen kemikleşir ve iskelet erişkin iskeletine dönüşür. Büyüme kız çocuklarda 14-16, erkek çocuklarda 16-18 yaşlar arasında tamamlanır.
Büyüme kıkırdaklarındaki bozukluklar kalıtsal veya edinsel (sıklıkla travmaya bağlı) olarak ortaya çıkar. Kalıtsal boy kısalıkları uzun kemiklerin tümünü ya da bir uzuv katmanını etkileyebilir, değişkendir alt ve üst uzun kemiklerde orantılı ya da orantısız kısalığa neden olabilir. Bu kişilerin erişkin yaştaki boy uzunlukları toplum ve anne- baba boy ortalamasına göre kısa boydan cüceliğe kadar değişken ağırlıktadır.
Edinsel büyüme kıkırdağı bozuklukları genellikle tek kemiği olumsuz etkiler ve tek vücut bölgesinde kısalığa veya deformiteye sebep olurlar. Büyüme kıkırdağının etkilendiği yaş ile ilişkili olarak olası patolojinin ilerlemesi beklenir. Çocuğun ilk etkilenme yaşı ne kadar küçük ise erişkin yaşta görülecek kusur da o kadar fazla olacaktır.
Büyüme Kıkırdağı Kırıklarında Büyüme Kusuru Ortaya Çıkabilir
Kemiğin büyüme kıkırdağı bölgesinde metabolik aktivite fazladır ve kırık iyileşmesi hızlıdır. Kırıkların çok büyük kısmında sorunsuz iyileşme olur ve büyüme kusuru gelişmez. Ekleme yakın bölgede oluştuğu için eklemi ve büyüme kıkırdağını birlikte etkileyen kırıklar büyüme kusuru açısından risklidir. Ayrıca yüksek enerjili travmaya bağlı (trafik kazası, yüksekten düşme gibi) kırıklar da büyüme kıkırdağında kalıcı hasar oluşturabilir.
Yaralanma sonrasında çekilen röntgen ve tomografi görüntülemesi büyüme kıkırdağının etkilenip etkilenmediğinin anlaşılması için genellikle yeterli değildir. Öte yandan MRI bu bölgelerin incelenmesi için etkin bir yöntemdir ancak inceleme ile büyüme kıkırdağının etkilenmiş olduğu tespit edilse bile, bazı durumlarda bu yaralanmanın tam iyileşmeyeceği ve büyüme kusuruna sebep olacağı kesin olarak ifade edilemez. Bu nedenle büyüme kıkırdağı yaralanmasının büyüme kusuru açısından takip edilmesi ve olası kusurların uygun şekilde tedavi edilmesi önemlidir.
Yer değiştirmiş kırıklarda düzeltme işlemi anestezi altında ve nazik manevralar ile yapılmalı ve tekrar yer değiştirme açısından yakın takip edilmelidir.
Büyüme kıkırdağı kırıklarının bir kısmı, kırığın etkilediği bölge, hastanın yaşı ve kırığın özelliği dikkate alınarak cerrahi yöntemle tedavi edilir.
Oluşan Büyüme Kusurlarında Tedavi
Kırık sonrası oluşan büyüme kusurunda büyüme kıkırdağının tamamı etkilenmişse kolda veya bacakta kısalık oluşacaktır. Eğer büyüme kıkırdağı kısmen etkilenmiş ise kolda veya bacakta eğrilik oluşacaktır. Hastanın yaşı ve kalan büyüme potansiyeli ile birlikte oluşan kusurun büyüme tamamlanınca hastada oluşturabileceği kısıtlılık değerlendirilerek tedavi yönetilir.
Deformitesi olmayan ancak kısalığı olan hastalara eksternal fiksatör yardımı ile kemik uzatma ameliyatı planlanır.
Deformitesi (açısal kusur) söz konusu ise düzeltici osteotomi(kemiği keserek düzeltme) yapılır. Ayrıca deformitenin tekrarlanmaması için hasarlı büyüme kıkırdağı bölgesine önleyici cerrahi girişimler yapılabilir.